Srpska u velikom problemu: Stiže dug za otplatu od milijardu KM

Kada slušate Milorada Dodika kako govori o javnim finansijama u Republici Srpskoj, a da pritom ne znate stvarno stanje, moglo bi se pomisliti da je standard građana Republike Srpske tek malo lošiji od onog u Švajcarskoj.

Dodik je u avgustu je rekao da je Republika Srpska najmanje zadužena u regionu.

"Ukupan dug Republike Srpske je 43 odsto domaćeg (bruto) proizvoda (BDP), a javni dug ispod 35 posto, što govori o tome da smo mi jedna od najmanje zaduženih zemalja na ovim prostorima", rekao je tada Dodik i izgovorio neistinu.

Nije Dodik trebalo da širi priču na region, bilo je dovoljno da kaže kakvo je stanje zaduženosti BiH, njenih entiteta i distrkta Brčko i prizna da je Republika Srpska, ma koliko on to negirao, suštinski više zadužena od Federacije BiH.

To je jasno navedeno u dokumentu Ministarstva finansija i trezora BiH pod nazivom „Informacija o stanju javne zaduženosti Bosne i Hercegovine na dan 30.06.2022. godine“, u kojem je navedeno da javni dug RS iznosi 6 milijardi 60 miliona konvertibilnih maraka, dok javni dug Federacije BiH iznosi oko 6,6 milijardi KM.

Javni dug Federacije BiH jeste veći za manje od 600 miliona KM, ali je realno manji od onog u Republici Srpskoj, kada se uzme u obzir da  ima dvostruko veće tržište od Republike Srpske, da ima više stanovnika i da ima veći BDP.

Što se tiče spoljnog duga, i taj dug je u Srpskoj relativno veći, mada ne i apsolutno, jer je Federacija BiH veća. Spoljni dug Republike Srpske, prema dokumentu Ministarstva finansija i trezora, iznosi 4,1 milijardu KM, a Federacije BiH 5,5 milijardi maraka.

Ministrica je rekla istinu

Dodikov spin o tome da je Republika Srpska najmanje zadužena u regionu demantovala je i ministarka finansija Zora Vidović, koja je krajem juna na sjednici parlamenta saopštila da ukupan dug Republike Srpske iznosi 6 milijardi 162 miliona KM, odnosno 50,13 odsto bruto domaćeg proizvoda.

Ako je vjerovati Zori, a ne Miloradu, koga je demantovao i državni ministar finansija Vjekoslav Bevanda, onda je jasno da dug po glavi stanovnika Republike Srpske, kojih prema podacima Agencije za statistiku ima 1,1 milion, iznosi više od 5.000 KM. Dug po glavi stanovnika u Federaciji BiH iznosi skoro duplo manje, 2.800 KM, jer u tom entitetu živi skoro duplo više stanovnika, 2,1 milion.

Ma šta Dodik govorio, Republika Srpska ima realan problem, a on se tiče servisiranja duga za narednu, 2023. godine, kada dospijevaju rate kredita teške oko 1,1 milijardu maraka, što čini gotovo petinu budžeta od 5.383.000.000 KM. Taj podatak jasno je naveden u vladinom „Dokumentu okvirnog budžeta RS za perid od 2023 – 2025. godina“. Tu je precizno navedeno da servisiranje duga iz budžeta Republike Srpske u 2023. godini iznosi milijardu i 97,6 miliona KM.

Tu budžetsku rupu vlast će morati nekako da „zakrpi“, a jedina mogućnost za to je novo veliko zaduženje na međunarodnom finansijskom tržištu. Ono će, sasvim realno, ponovo biti obavijeno velom tajne, poput prodaje obveznica Republike Srpske na Londonskoj berzi u proljeće 2021. godine misterioznim kupcima za 300 miliona evra, uz previsoku kamatnu stopu od 4,75 posto, koje establišment nikada nije otkrio.

Ili će se ponovo obveznicama Srpske, uz paprene kamate, trgovati na Bečkoj berzi. U dokumentu Ministarstva finansija i trezora BiH, koji se odnosi na stanje duga na dan 30.06.2022. godine, trgovanje obveznicama Republike Srpske na Londonskoj i Bečkoj berzi vodi se kao „novi dug“ i iznosi ukupno 915,33 miliona KM.

Vlada RS je nastavila da se zadužuje i na Banjalučkoj berzi, a poslednja prodaja obveznica Republike Srpske desila se 12. oktobra, kada se zadužila za 30 miliona KM, po kamatnoj stopi od pet posto.

Specijalni budžet za Dodikov kabinet

Netačna je i Dodikova izjava da je RS najmanje zadužena u regionu, ali je bio iskren nakon zaduženja na Londonskoj berzi kada je nonšalantno konstatovao: „Mi (vlast u RS op.a.) sada se zadužujemo, a dugove će vraćati neke nove generacije“. Jedino je pitanje - koliko će od novih generacija ostati u RS?

Samom Dodiku neće ničeg manjkati, a već je obezbijedio da njegov predsjednički budžet bude paprenih 56 miliona KM. Nastranu što su mediji Dodika nazvali „najbogatijim predsjednikom“ u regionu, poredeći budžet njegovog kabineta sa budžetima predsjednika u Federaciji BiH, Srbiji, Hrvatskoj, Crnoj Gori… On će u narednoj godini moći da potroši 47.098 prosječnih septembarskih neto plata u Republici Srpskoj.

Posebno je strašno što će sa tim novcem da izigrava pokrovitelja, ktitora, humanitarca, dobrotvora…, jer će, kako je to saopštila ministarka finansija Republike Srpske Zora Vidović, najveći dio tog novca biti uložen u humanitarne svrhe, izgradnju škola, vrtića, pomoć i nagrađivanje sportista.

Od činjenice da te stvari nisu u nadležnosti predsjednika Republike Srpske, mnogo je pogubniji fakat da Dodik i na ovaj način poništava institucije, Vladu Republike Srpske i njena ministarstva, koje je potpuno zarobio, a Republiku Srpsku pretvorio u društvo jednog lica.

(BN/Žurnal  Foto: Tanjug/AP photo)