Pale od prestonice do zaboravljene opštine u Srpskoj

Od mjesta gdje je nastala Republika Srpska i sve njene institucije, do zaboravljene opštine koja polako odumire.

Zašto su Pale doživjele ovakvu sudbinu? Kome je smetao istorijski značaj Pala.

Prva Vlada Republike Srpske formirana  u Palama, prvo sjedište predsjednika Republike Srpske u Palama, prve sjednice Narodne Skupštine Republike Srpske u Palama. 

Iz Pala je sve krenulo, ali nažalost neko se izgleda trudi da se to zaboravi i da se istorija Republike Srpske računa od momenta kada su oni (SNSD) došli na vlast.

Jedna od institucija Republike Srpske, koja je, oidlukom Narodne skupštine, formirana u Palama, jeste i današnji RTRS , tada Radio-televizija Srpske Republike Bosne i Hercegovine, ili čuveni S Kanal. Tadašnja televizija bila je i prva žrtva tzv.demokratskih promjena  98.godine.

"Sve je počelo upadom SFOR-a u prostorije tadašnje televizije i odlukom visokog predstavnika da se zabrani emitovanje programa iz Pala i da se sve prebaci u Banjaluku'', sjeća se Dejana Radovanović Šarenac, bivši novinar RTRS-a a danas profesor na Filozofskom fakultetu u Palama.

,,U februaru 1998.godine potpisani su Privremeni aranžamani kojima je tadašnja Srpska radio-televizija dobila međunarodnog supervizora, sa obvlaštenjima da radi šta hoće, da kreira program, otpušta radnike'', podsjeća Radovaović-Šarenac i dodaje da su te Privremene aranžmane potpisali tadašnji premijer Milorad Dodik i tadašnji predsjednik Republike Srpske Biljana Plavšić.

"Sve je tada preseljeno u Banjaluku jer je Pale trebalo predstaviti kao neku ,,crnu rupu'' i mjesto gdje se okupljaju veliki srpski nacionalisti'', kaže Radovanović-Šarenac.

To što su iz Pala u Banjaluku prenijeli sve institucije i sve što se moglo prenijeti Paljane nije pokolebalo. Jedan od najzaslužnijih za posleratni razvoj Pala je Slobodan Savić načelnik opštine u dva mandata od 2004.do 2012.

,,Moja vizija je bila da Pale budu nosilac privrednog, sportskog i kulturnog razvoja od Trebinja do Zvornika. Na početku smo imali podršku u svemu tome, situacija je išla u tom pravcu ali nažalost sada smo došli do toga da je sve zaustavljeno'', kaže Savić i dodaje da nije teško neke stvari ponovo pokrenuti ali za to treba malo znanja, malo iskustva, mali mladosti ali i malo pameti.

Pale su, u to doba, bile univerzitetski grad sa 7-8 hiljada sutudenata. Mnogi su ostajali, ispod crte na prijemnim ispitima a danas jedva da se popuni polovina kvote za upis.

Pale su prije 15-20 godina bile i kulturna prestonica ovog dijela Republike Srpske.

,,Nekada smo imali tri likovne kolonije a danas samo jednu'',podsjeća  osnivač Likovne kolonije ,,Art simpozijum Jahorina'' Lazo Savić.

On dodaje da je u Palama ugašen Festival frule i još niz kulturnih manifestsacija, da smo nekada imali priliku da gledamo predstave pozorišta iz Banjaluke i Beograda a danas nas nažalost svi zaobilaze.

Porazno je što nas zaobilaze umjetnici ali još poraznije je što nas zaobilaze privrednici i investitori ali i naša Vlada.

Decenijama obećavaju gondolu Pale Jahorina koja bi Palama značila mnogo za razvoja turizma.

,,Ljudi koji su došli da skuijaju na Jahorini silazili bi u Pale. Poboiljšali bi taj dio ponude'', smatra dugogodišnji  turistički radnik Milomir Prović i dodaje da Palama nedostaje smještajnih kapaciteta, hotela i još niz drugih sadržaja.

Puno toga Palama nedostaje, puno im se obećava, a ništa ne dešava.

Jedno od tradicionalnih izbornih obećanja SNSD funkcionera je i da će Palama dodijeliti status prestonice Republike Srpske.

Međutim, i tu ideju su ukrali.

"To je naša ideja od prije 13 godina. PDP Pale je tada pokrenuo inicijativu ,,Da se ne zaboravi-Pale prestonica Republike Srpske'', podsjeća Nenad Vuković  bivši zamjenik načelnika opštine Pale i dodaje da tu ideju uz ovu vlast nije bilo moguće realizovati.

Da li će novi načelnik to završiti. Da li će pokušati da Pale vrati na mjesto koje nam pripada.

,,Učiniću sve da radim na jačanji imidža Pala koji je, u poslednje vrijeme pao'', priznaje načelnik opštine Pale Dejan Kojić i obećava da će se maksimalno posvetiti uređenju i razvoju Pala.

Da li će novi načilnik uspjeti da Palama vrati stari sjaj?

(BN)