U violini nađena poruka, napravljena u logoru Dahau

Nakon što su trgovci umetninama u Mađarskoj poslali na popravku violinu koju su godinama čuvali među kupljenim nameštajem, otkriveno je da je taj instrument tokom Drugog svetskog rata napravio jevrejski zatvorenik unutar zidina nacističkog koncentracionog logora Dahau u Nemačkoj.

"Probni instrument, napravljen u teškim uslovima bez alata i materijala. Dahau. Godine 1941, Francišek Kempa", pisalo je u izlizanoj poruci sakrivenoj unutar violine, koja je nađena prilikom popravke violine.

Iako je izrada instrumenta jasno ukazivala na veštog majstora, profesionalac koji je popravljao violinu bio je zbunjen lošim kvalitetom drveta i grubim alatima koji su korišćeni za njegovu izradu, što nije odgovaralo očiglednoj veštini, preneo je AP.

"Ako pogledate njene proporcije i strukturu, možete videti da je to majstorska violina, koju je napravio čovek koji je bio vešt u svom zanatu. Ali izbor drveta je bio potpuno neshvatljiv", rekla je mađarski trgovac umetninama Sandra Katona, koja je otkrila poreklo violine.

Motivisan kontradikcijom, profesionalac kome je violina odneta na popravku je rastavio, otkrivajući Kempinu skrivenu poruku, koja je očigledno objašnjenje, čak i izvinjenje, od majstora izrade violina primoranog brutalnim ograničenjima svog zatočeništva da napravi instrument koji nije ispunjavao njegove standarde.

Dahau, koji se nalazio u blizini Minhena, bio je prvi koncentracioni logor koji su nacisti osnovali u martu 1933. godine. 

U početku je bio dom političkih zatvorenika, ali je kasnije postao model za druge logore, a u njemu su zatvarani Jevreji, Romi, sveštenstvo, homoseksualci i drugi koje je ciljao nacistički režim.

Vremenom je postao mesto prisilnog rada, medicinskih eksperimenata i brutalnog kažnjavanja i ostao je u funkciji sve dok ga nisu oslobodile američke snage 29. aprila 1945. godine.

Veruje se da je najmanje 40.000 ljudi u njemu umrlo zbog gladi, bolesti, pogubljenja ili zlostavljanja. 

Postoje brojni dokazi da su muzički instrumenti bili prisutni u koncentracionim logorima širom centralne i istočne Evrope tokom Drugog svetskog rata, ali se veruje da su svi poznati instrumenti koji su preživeli Dahau doneli zatvorenici.

Kempina "violina nade", kako je nazvana, jedini je poznati instrument koji je zapravo napravljen u logoru, a nije poznato kako je violina napustila Dahau i na kraju stigla do Mađarske.

Kempa je, prema dokumentima koje je muzej u spomen-obeležju Dahau dostavio mađarskim trgovcima umetninama, preživeo rat i vratio se u rodnu Poljsku da bi nastavio da pravi instrumente do svoje smrti 1953. godine. 

(Tanjug) Foto: AP