Vlada zanemarila građane najmanjih opština u Srpskoj

Dok pojedinim kandidatima na posljednjim izborima nije pomoglo ni preko hiljadu glasova da osvoje odbornički mandat, u Republici Srpskoj postoje i one opštine gdje je moguće postati odbornik sa svega desetak glasova ili načelnik sa manje od stotinu.

Provjerili smo kakve su perspektive tih opština, od kojih je većina nastala Dejtonskim sporazumom i crtanjem međuentitetske granice.

Nakon svakih lokalnih izbora, na površini se pojave izborni rezultati u malim postdejtonskim opštinama. Na posljednjim izborima, kandidatima u opštinama Jezero, Kupres Republika Srpska, Istočni Mostar i Istočni drvar je bilo dovoljno od 380 do čak 80 glasova da osvoje mjesto načelnika.

Jedna od takvih je opština Berkovići, koja broji oko 2 hiljade stanovnika. Novi načelnik Berkovića Bojan Samardžić kaže da je ova izrazito nerazvijena opština suočena sa brojnim izazovima.

"Ono što je neophodno je da Vlada Republike Srpske pokaže volju za pomoć i podršku ovim malim zajednicama jer je očigledno da u prethodnom periodu nažalost ta volja je izostala. Ima niz sistemskih rješenja koje je potrebno donijeti kako bi se poboljšao položaj ovih zajednica", kaže novoizabrani načelnik Opštine Berkovići.

U okviru Grada Istočno Sarajevo sa velikom površinom od 105 kvadratnih kilometara, ali tek nešto više od 1000 stanovnika egzistira opština Istočni Stari Grad. Zamjenik načelnika međutim smatra da je strateška važnost ove opštine veoma visoka.

"Jer se nalazi na pragu Sarajeva, kantona od 500 hiljada stanovnika gdje smo mi kao stanovništvo na jednom bedemu i tu imamo veoma bitan položaj što se tiče naše opštine", kaže zamjenik načelnika Njegoš Plakalović. 

Mnoge od novonastalih zajednica nemaju vodovod, uređene puteve, pošte, policijske stanice.. Tako se do Istočnog Mostara dolazi makadamskim putem.

"Ako ne dođe do osmišljene intervencije u smislu određene strategije demografskog razvoja na republičkom nivou koja bi uobzirila potrebe očuvanja lokalnih samouprava na tim područjima ako toga ne bude njihova demografska budućnost je još sumornija", smatra demograf Aleksandar Čavić.

Većina patuljastih opština spada u red izrazito nerazvijenih, međutim na rad opštinskih organa i lična primanja zaposlenih se godišnje potroši i do milion maraka. Plate načelnika su često veće od dvije pa čak i 3 hiljade maraka, a odborničke naknade se kreću od 100 pa do 600 maraka mjesečno.

U Republici Srpskoj se u proteklim decenijama nekoliko puta otvaralo pitanje zašto ove minijaturne opštine i dalje postoje. Koja je svrha i kakva je ekonomska računica njihovog opstanka? Tako su se od zvaničnika nekada čule izjave da treba redefinisati status ovakvih opština, pominjalo se i njihovo ukidanje, međutim to se nikada nije dogodilo)

Za ekonomiste, stvar je jasna: smisao postojanja opštine ne može biti čuvanje radnih mjesta za zaposlene u administraciji.

"Ono što prvo i osnovno moramo reći je koji su autonomni prihodi takvih opština. Ako nema prihoda, treba raspustiti opštinu i pripoijiti je susjednoj", smatra ekonomista Zoran Pavlović.

Prije 15-ak godina kada se posljednji put ozbiljnije govorilo o teritorijalnoj reorganizaciji Republike Srpske, urađena je i analiza koja je pokazala da nema potrebnih uslova za održivi razvoj mikro opština.

Međutim pri svakom pomenu spajanja opština, lokalno stanovništvo i načelnici su oštro negodovali, pa promjene nikada nisu provedene. Tako Republika Srpska ima nešto više od milion stanovnika i preko 60 opština i gradova.

(BN)